پرسش: قرآن قدیم است یا حادث؟ اگر قدیم است چرا افرادی مثل ابولهب که از قدیم و بدون اختیاری ازخود کافر شده اند بایستی مجازات شوند؟ آیا مجازات برای امری جبری عدالت است؟
1. بحث قدیم و حادث بودن کلام الهی در میان علمای شیعه اساساً مطرح نشده تا بخواهند از شبهات آن جواب دهند. ائمه اهل بیت(ع) شیعه را از ورود در این بحث بازمی داشتند ؛ چرا که این مباحث بازیچه ی دست سیاستمداران آن زمان شده بود تا فرقه ها را به جان هم بیندازند ؛ لذا به خاطر همین بحث ، تعداد زیادی از علمای معتزلی و اهل حدیث کشته شده اند. از اینرو از دوره ای که این بحث بین اهل سنّت رواج داشت تعبیر به عصر مِحنت می شود.
اهل حدیث و حنابله ــ از اهل سنّت ــ بر این اعتقاد بودند که کلام الله قدیم (غیر مخلوق)است ؛ و هر کس به حدوث (مخلوقیّت) آن معتقد شود کافر و مرتدّ بوده ، مستحقّ قتل است. در مقابل ، معتزله ــ گروه دیگری از اهل سنّت ــ معتقد به حدوث کلام الله بودند. ابوالحسن اشعری ، مؤسس فرقه ی اشعری نیز به جمع دو قول اعتقاد داشت. وی گفت خدا دو گونه کلام دارد ، کلام نفسی و کلام لفظی ؛ کلام نفسی معنایی است قائم به ذات خدا ، لذا قدیم است ؛ امّا کلام لفظی از جنس نوشتار و صوت بوده مخلوق و حادث است. ــ البته باید توجّه نمود که به نظر اشعری منظور از کلام نفسی ، علم خدا نیست بلکه صفت دیگری غیر از علم است. ــ امّا علمای شیعه در عصر مطرح بودن این بحثهای جنجالی ، به توصیه ی اهل بیت (ع) هیچگاه وارد این بحثها نشدند.ادامه مطلب...