پرسش:آیت الله حسن زاده آملی می فرمایند: «بدن در طول نفس و مرتبه نازله نفس است». منظور از این عبارت چیست؟                          پاسخ :

نفس جوهری است که ذاتا مجرد بوده ولی در مقام فعل یک نحوه تعلّق به ماده دارد. ـــ  مراد از ماده، اصطلاح فلسفی آن است نه اصطلاح فیزیکی آن ـــ   لذا با دقت  درست نیست که گفته شود ، نفس در مقام فعل یک نحوه تعلق به جسم یا بدن دارد ؛ چون بدن مرتبه ا ی از مراتب خود نفس است که در این مرتبه نفس به ماده تعلق می گیرد.
نفس حقیقتی است یگانه که دارای مراتب طولی است. عالی ترین مرتبه نفس مرتبه عقلی آن است که در آن مرتبه، نفس مجرد تامّ عقلی بوده و با عقول مفارق متّحد است و مرتبه متوسط آن، مرتبه مثالی است که با عالم مثال متحد است. با توجه به این دو مرتبه در تعریف نفس گفته می شود: نفس جوهریست ذاتا مجرد. مرتبه نازله ی نفس انسان، همان صورت انسانی است که به ماده ثانیه ی  بدن(گوشت و پوست و استخوان و ...) تعلق گرفته و آنها را صورت انسانی بخشیده است. این صورت به اعتبار تعلق آن به  ماده(گوشت و پوست و استخوان و ...) بدن مادی گفته می شود؛ ولی با صرف نظر از تعلق آن به ماده همان صورت مثالی انسان است. به عبارت دیگر پایین ترین مرتبه مثالی نفس با بالاترین مرتبه وجود مادی انسان یکی هستند و تفاوت آنها به اعتبار تعلق و عدم تعلق است.
این صورت انسانی آن به آن از مرتبه مثال نفس  به مرتبه بدن افاضه می شود؛ از صورت نطفه تا آخرین صورت انسان که در لحظه مرگ از ماده جدا می شود همگی از نفس مثالی افاضه می شوند که ما از زاویه دیدمان در عالم ماده و به اعتبارِ داشتن علم حصولی ، آن را به صورت حرکت جوهری ادراک می کنیم.ادامه مطلب...