پرسش: آیا به عقل می توان اطمینان کرد؟ شاید هر آنچه که عقل می گوید، اشتباه باشد؟
پاسخ:
1. در وجود انسانها ــ اعمّ از افراد عادی ، عرفا و انبیاء ــ به بطور کلّی شش ابزار ادراکی شناسایی شده است که عبارتند از: حسّ ، خیال ، وهم ، عقل ، قوّه کشف و الهام و قوّه قدسیّه که دریافت وحی می کند.
از بین این قوای ادراکی ، قوّه ی قدسیه ، که از گزند هر خطایی مصون می باشد ، مختصّ افراد خاصّی است که آنها را معصوم می نامیم ؛ لذا غیر معصومین از این قوّه محرومند. بنا بر این ، ادراکات وحیانی ، بالذّات تنها برای خود دریافت کننده ی آن حجّت بوده ، حجّیّت آن برای غیر نبی تنها به تأیید عقل است. یعنی عقل ابتدا وجود خدا و برخی صفات او را اثبات نموده آنگاه از راه صفات خدا بر وجوب بعثت انبیاء و ائمه استدلال کرده و از راه برهان معجزه و دیگر براهین ، مصداق نبی یا امام را شناسایی می کند. بعد از این مرحله است که سخن نبی یا امام برای افراد عادی حجّیّت پیدا می کند. لذا بدون عقل وحی نیز حجّت نخواهد بود.
علم دینی و علم سکولار
پرسش:من اخیرا مطالبی در مورد علم سکولار خوندم و سوالاتی برام مطرح شد. اول اینکه علوم اسلامی شود که چه؟ ما در حال حاضر شاهد عملکرد دولت اسلامی هستیم ... در ثانی فرض می کنیم که علوم ما اسلامی نیستد ، مدرک و شاهد سکولار بودنش کجاست؟
پاسخ:
1. ابتدا باید توجّه داشت که منظور از «علم» در بحث «علم دینی و علم سکولار» علم تجربی است که پیشرفت آن از طریق تجربه و آزمون و خطای نظریّات است نه از راه برهان عقلی یا نقل ، اعمّ از این که علوم ، طبیعی باشند مثل: فیزیک و زیست شناسی و پزشکی و امثال آنها یا علوم انسانی باشند مثل: روانشناسی ، جامعه شناسی ، اقتصاد ، سیاست و امثال اینها.
2. همچنین لازم به یادآوری است که بحث علم دینی و علم سکولار ، یک بحث فلسفی ـ کلامی است. لذا فلسفه و کلام زیر مجموعه ی این بحث نبوده ، متولّی آن هستند. و البته شکّی نیست که علم کلام یک علم دینی است. چون علم کلام ذاتاً علمی بر خاسته از متن ادیان است ، که در صدد دفاع از اعتقادات آنهاست. لذا کلام هر دینی رنگ و بوی همان دین را دارد. همچنین فلسفه ها اگرچه فرا دینی هستند ولی به دو طیف الهی و الحادی تقسیم می شوند.
.gif)
